چکیده

 واقعیت این است که تمایل مصرف کنندگان در کشور ما به مصرف محصولات خارجی نشأت گرفته از یک مجموعه از عوامل است که یکی از این عوامل ، فرهنگ غلط جامعه است .

در کشور ما عوامل متعدّدی باعث شده است که بسیاری از صنایع نتوانند به راحتی در مقابل محصولات مشابه خارجی رقابت کنند . از آن جمله می توان به محدودیت منابع مالی واحد های تولیدی ، عدم بهره گیری از تکنولوژی جدید تولید و بسته بندی و عدم توجه به روش های نوین بازار یابی و ... اشاره کرد .

در این مقاله سعی شده دلایل گرایش مردم ایران به خصوص دانش آموزان را به مصرف کالاهای خارجی بیان شود . امید است که مطالب نوشته شده مورد توجّه خوانندگان عزیز قرار بگیرد .

  کلید واژه ها

 فرهنگ مصرف ، مصرف کننده ، تولید کننده ، تکنولوژی ، استاندارد

  علل گرایش به مصرف کالاهای خارجی

 به طور کلّی گسترش تجارت جهانی برای رشد و توسعه ی کلّ اقتصاد جهان از اهمّیت زیادی برخوردار است .این مهم به خصوص برای کشور هایی که با کمبود منابع روبه رو هستند از اهمّیت بیشتری برخوردار است . در عین حال در برخی موارد مبادلات تجاری می تواند در داخل کشور ها نتایج منفی بر جای بگذارد . در حال حاضر شاهد آن هستیم که محصولات خارجی در بسیاری از موارد در ارتباط با جلب مشتری ، گوی سبقت را از محصولات داخلی ربوده و مصرف کننده در انتخاب دو کالای مشابه داخلی و خارجی ، اولویت خود را به خرید محصول خارجی می دهد .در اینجا یک سؤال مهم وجود دارد : علّت تمایل مصرف کنندگان به خرید و استفاده ی محصولات خارجی چیست ؟ در ادامه به تعدادی از این دلایل اشاره می شود .

الف ) عملکرد نامطلوب تولید کنندگان داخلی :

نگرش ها و نحوه ی رفتار و عملکرد تولید کننده در زمینه ی تولید و عرضه ی محصول یکی از دلایل عمده گـرایش مصرف کننده به خرید یا عدم خرید محصولات است . تولید کننده ای که فعالیت خود را صرفاً برای سود آوری و آن هم در مقطع مدت زمانی کوتاهی انجام دهد نمی تواند امید به تولید و فروش محصولات خود در بلند مدت داشته بـاشد . در مقابـل توجه تـولید کنندگان به شناخت سلایق مشتری و تولید محصول متناسب با نیاز ها و سلیقه ی آن ها می تواند عاملی برای تولید فروش بیشتر باشد .

ب ) عدم شناخت مشتری

امروزه شناخت مشتری به لحاظ سن ، جنس ، تمایلات و خواسته ها و یکی از اساسی ترین نیازهای هر تولید کننده ای بـرای برنامه ریزی است . تـولید کننده بایـد مشتری محصول خود را بشناسد و متناسب با خواسته های آن ها محصول خود را ارائه کند . کمبود تحقیقات در زمینه ی مشتری یکی از بزرگ ترین دلایلی است که میان تولید کننده و مصرف کننده شکاف ایجاد کرده است .

پ ) عدم توجه به خواسته ی مشتری

در برخی از موارد تولید کننده حتّی با توجّه به شناخت از مشتری ، سلیقه ها و نیازهای او را نادیده گرفته و به دلایل متعدد محصول خارج از سلیقه ی مشتری تـولید می کند . برخی از این دلایل می تواند ناشی از محدودیت هایی در زمینه ی تولید ، محدودیت های مالی و اعتباری و ... باشد . در هر حال تولید کننده ای که به هر دلیل تولید خود را متناسب با خواست مشتری ارائه نکند نمی تواند به پایبندی مصرف کننده برای خرید محصول خود امیدوار باشد .

ت ) عدم استفاده از روش های نوین بازار یابی

علوم بازاریابی امروزه دچار تحولات عظیمی شده است . در جهان امروز بقای تولید کننده با مشتری گره خورده است و تولیـد کننده از هـر منفعتی بـرای رضایت مشتری دست بـر نمـی دارد . متأسّفانه تکنیک های بازار یابی که سال هاست در کشور های صنعتی به کار می رود ، در کشور ما وجود ندارد یا در سطح محدود استفاده می شود . برای مثال در کشور های صنعتی سال هاست صنایع غذایی ، تولیدات جدید خود را به صورت رایگان به مشتریان عرضه می کنند تا ضمن معرفی محصول جدید به مشتری ، به سلیقه های آن ها نیز پی ببرند . این در حالی است که این روش در کشور ما امری غریب به نظر می رسد . 

ث ) به روز نبودن تکنولوژی های تولید

تکنولوژی تـولید هر روزه دچار تحوّل شده و تغییر مـی کند . اکثـر این تغییـرات بـه صورت مستقیم و غیر مستقیم عاملی است که در نهایت مصرف کننده از محصول خریداری شده رضایت بیشتری پیدا کند . در اغلب موارد با به کارگیری تکنولوژی های جدید تولید ، محصول جدید با کیفیت بهتر و کارآیی مناسب تری عرضه می شود .این خود یکی از دلایلی است که مصرف کننده خود تمایل دارد محصولات تولید شده با تکنولوژی جدید را خریداری کند . 

  ج ) عدم استفاده از تکنولوژی های جدید بسته بندی

بسته بندی مطلوب امروزه یکی از مهم ترین عوامل در تولید و عرضه محصول مناسب است . به کارگیری تکنولوژی های جدید در بسته بندی ، ضمن افزایش طول عمر و استاندارد کالا ، در جلب مشتری نیز بسیار مؤثّر است . این امر به خصوص در صنایع غذایی بسیار اهمّیت دارد . در شیوه های جدید بسته بندی ، محصولات غذایی می توانند تا ماه ها در حدّ استاندارد نگه داری شود . در صورتی که اگر همین محصولات با روش های قدیمی بسته بندی شوند ظرف چند هفته از استاندارد خارج خواهند شد .

چ ) عدم ارائه ی محصول جدید

یکی از عواملی است که واحد های تولیدی می توانند از طریق آن همواره تولید و فروش خود را حفظ کرده و گسترش دهند . عامل ارائه ی محصول جدید ، خواسته ها و سلیقه های مشتری است که دائم تغییر می کند . این تغییرات نیازمند تغییر در محصول نیز هست . یک تولید کننده ی آینده نگر بایستی بتواند متناسب با سلیقه بازار ، محصول جدید تولید و عرضه کند . متأسّفانه به دلایل متعدّد اغلب تولیدکنندگان کشور ، محصول جدید را به فراموشی سپرده و اقدام به تولید همان محصول قدیمی نموده و همین عامل می تواند باعث شود نیازهای مشتری برای مصرف محصول جدید به سمت محصولات خارجی سوق پیدا کند . نمونه ی این مورد را می توانیم در تولید عروسک های داخلی و خارجی به وضوح مشاهده کنیم .

ح ) مشخّصات محصول

یک عامل مهم برای انتخاب محصول توسط مشتری ، مشخّصات آن است . در واقع یک محصول بایستی دارای مجموعه مشخّصات مطلـوب از نظـر مشتری بـاشد تا اقدام به انتـخاب آن کنـد . در مـورد تفـاوت هایی که میان محصولات خارجی و محصولا تولید داخل وجود دارد و عاملی برای انتخاب و گزینش محصولات خارجی توسط مصرف کنندگان کشورمان می شود می توان به این  موارد اشاره کرد .

ا ـ قیمت مناسب تر : مصرف کننده باتوجه به محدودیت درآمدی خود در برابر تغییرات قیمت از خود واکنش نشان می دهد . بنابراین قیمت مناسب یکی از عوامل بسیار مهم در جذب مشتری است . مشتریان با مقایسه در محصول و در نظر گرفتن تفاوت های آن ها حتماً عامل قیمت را در نظر گرفته و در انتخاب نهایی خود قیمت مناسب تر را دخالت می دهد . در این میان در مواردی که قیمت محصولات خارجی در مقایسه با محصولات داخلی مناسب تر باشد ، تمایل مصرف کنندگان به خرید محصول خارجی بیشتر خواهد بود .

2 ـ عملکرد بیشتر وبهتر : در مقایسه ی برخی کالاها به راحتی می توان کارائی و عملکرد مطلوب تر محصولات خارجی را با مشابه داخلی آن ها مشاهده کرد . در واقع ارائه ی کارائی و عملکرد مطلوب یکی دیگر از عواملی است ک مصرف کننده را به سمت کالایی حاص جلب می کند . کارایی و عملکرد مطلوب تر در واقع نتیجه ی طراحی و ساخت خوب یک محصول است

3 ـ داشتن استاندارد های جهانی : بهره مندی یک کالا از استاندارد های روز جهان ، می توان به عنوان یک مزیّت محسوب شود . برخی از محصولات خارجی که در کشور ما عرضه می شوند دارای آخرین استاندارد های جهانی هستند و این خود نیز عاملی برای تمایل مصرف کنندگان به آن هاست . در مقابل برخی دیگر از کالاهای مشابه داخلی حتّی نتوانسته اند استاندارد های کشور خودمان را نیز کسب کنند . نمونه ی بارز آن صنعت خودرو است .

4 ـ بهره گیری از مواد اوّلیه ی مناسب : استفاده از مواد اولیه ی مناسب مخصوصاً در صنایع غذایی یکی از مهم تـرین عواملی است که در کیفیت محصول ارائه شده به مشتری تأثیر به سزایی دارد . در مواردی مشاهده می شود شرکت های خارجی با بهره گیری از مواد اولیه ی مناسب ، محصولی متفاوت از محصولات داخلی ارائه می کنند که مورد توجّه بسیاری از مصرف کنندگان است .

5 ـ تنوع در محصول : یکی از اصول اولیه ی بازار یابی ، ارائه ی محصول مطابق خواست و سلیقه ی مشتری است و به دلیل تنوّع طلبی مشتری ، محصول تولیدی باید متنوع باشد تا تمامی سلیقه ها را ارضاء کند . تنوع در محصولات خارجی یکی از عواملی است که مصرف کننده ی داخلی را به سمت خرید آن سوق می دهد . در مقابل تولید کنندگان داخلی در بسیاری از موارد محصولات خود را به چند نمونه محدود کرده اند .

6 ـ عمر مفید تر: بهره گیری از تکنولوژی جدید ، استفاده از مواد اولیه ی مناسب ، رعایت استانداردهای جهانی و سخت گیرانه ، هماهنگی محصول با ساختار انسان و ... همگی باعث شده تا طول عمر مفید برخی از محصولات خارجی بالاتر از محصولا ت مشابه داخلی باشد . همین عامل یعنی طول عمر مفید تر به معنی هزینه ی کمتر در مقایسه با بازدهی محصول است . بنابراین طبیعی است که گرایش به خرید و مصرف این گونه محصولات بیش تر باشد .

7 ـ جذّابیت منحصر به فرد (‌مزه و طمع و ... ) : در برخی موارد جذابیت های منحصر به فرد یک محصول عاملی است که مصرف کننده آن را انتخاب می کند . این موضوع در تکنولوژی های بسیار جدید و پیشرفته و همچنین در صنایع غذایی زمان که محصول با فرمولاسیون انحصاری ارائه می شود ، قابل مشاهده است . در این حالت مصرف کننده به خاطر جذابیت منحصر به فرد محصول ، آن را انتخاب می کند . در بین محصولات خارجی این عامل در بسیاری از موارد باعث شده تا محصولات مشابه داخلی نتوانند با آن ها رقابت کنند .

نتیجه گیری :

در پایان با توجه به مطالب ذکر شده می توان نتیجه گرفت که تولید کنندگان داخلی اگر بخواهند که اقبال مشتری ایرانی را باخود داشته باشند باید ضمن رعایت استاندارد های جهانی ، تنوع و کیفیت محصولات خود را بالا برده تا ضمن کسب درآمد بیشتر از ورود فرهنگ کشور های بیگانه به کشور عزیزمان جلوگیری کنند .

 منابع :

1 ـ ضرورت بازاریابی تک به تک در کسب رضایت مشتری ، الهام فامیلیان ، مقاله

2 ـ سایت مؤسسه فرهنگی تبیان

3 ـ عوامل موفقیت اقتصادی ، هادوی کاشانی ، اصغر ، مقاله

4 ـ سایت نسل فردا